شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيادىكى تەھلىلچىلەر مۇنداق دەپ قارىدى: خىتاينىڭ ئالدىنقى ھەپتە شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيادىكى بىر قانچە دۆلەتكە قىلغان بىر قاتار مىنىستىرلار زىيارىتى خىتاينىڭ چەتئەلدىكى تەسىرىنى ئاجىزلاشتۇرماقچى بولغان رىقابەت كۈچىگە ئىگە دەرىجىدىن تاشقىرى چوڭ دۆلەت ئامېرىكىغا قارشى قەدەم بولدى.
خىتاي تاراتقۇلىرىنىڭ ئېيتىشىچە، خىتاي تاشقى ئىشلار مىنىستىرى ۋاڭ يى 11-ئۆكتەبىردىن 15-ئۆكتەبىرگىچە كامبودژا ، لائوس ، مالايسىيا ۋە تايلاندنىڭ ئەمەلدارلىرى بىلەن كۆرۈشكەن. بۇنىڭدىن ئىلگىرى ، خىتاي دۆلەت مۇداپىئە مىنىستىرى ۋېي فېڭخې سېنتەبىردە شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرىنى زىيارەت قىلغان.
مۇتەخەسسىسلەر مۇنداق دەپ قارىدى: ۋاڭ يىنىڭ تارىختا خىتايغا ھېسداشلىق قىلغان ۋە بەزىدە ئامېرىكىنىڭ تەسىرىدىن ساقلانغان بۇ دۆلەتلەر بىلەن كۆرۈشۈشى ۋاشىنگىتوننىڭ 650 مىليون نوپۇسى بار شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرىنى ئامېرىكىنى قوللاش تىرىشچانلىقىغا قارشى ھەركەتتۇر.
ئامېرىكا دۆلەت ئىشلىرى كاتىپى پومپېيو بۇ يىل 7-ئايدا خىتاينىڭ كېڭىيىشى تەھدىتىگە ئۇچرىغان دۆلەتلەرنى قوللايدىغانلىقىنى ۋەدە قىلدى. خىتاينىڭ تالاش-تارتىشتىكى دېڭىز-ئوكيان قۇرۇقلۇقىغا ھەربىي ئەسلىھەلەر سېلىشى شەرقىي جەنۇبتىكى كۆپ قىسىم دۆلەتلەرنى بىزار قىلدى. مۇشۇ ئاينىڭ بېشىدا ، پومپېيو خىتايدىكى ھاكىمىيەت يۈرگۈزۈۋاتقان كومپارتىيىنى «ئېكىسپىلاتاتسىيە ، چىرىكلىك ۋە مەجبۇرلاش» بىلەن ئەيىبلىدى.
ئاۋىستىرالىيە يېڭى جەنۇبىي ۋېلىش ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ پەخرىي پروفېسسورى ، شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا مۇتەخەسسىسى كارل تايىرنىڭ قارىشىچە ، ۋاڭ يىنىڭ زىيارىتى پومپېيونىڭ خىتاي كومپارتىيىسى ۋە ئۇنىڭ سىياسىتىگە ئورتاق قارشى تۇرۇش چاقىرىقىغا جاۋاب بولۇشى كېرەك. ئۇ: «بۇ بىر جاۋاب» دېدى.
خىتاي دۆلەت تاراتقۇلىرى «يەر شارى ۋاقىت گېزىتى» نىڭ خەۋىرىگە قارىغاندا ، ۋاڭ يىنىڭ زىيارىتى خىتاينىڭ بۇ ساھىبخان دۆلەتلەر بىلەن ئاسىيانىڭ ئىقتىسادىنىڭ ئەسلىگە كېلىشى ، ئىشلەپچىقىرىش ۋە تەمىنلەش زەنجىرىنىڭ تەپسىلاتلىرىنى مۇزاكىرە قىلىشىغا ياردەم بېرىش ئىكەن.
«يەر شارى ۋاقىت گېزىتى» نىڭ ئېيتىشىچە ، ۋاڭ يىنىڭ بۇ سەپىرى يەنە جەنۇبىي دېڭىزدىكى ھەرىكەت مىزانى توغرىسىدا مۇنازىرە قوزغىغان. شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا ئەللىرى جەنۇبىي دېڭىزدا يېڭى ھادىسىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن يېتەكچى پىكىر تۈزۈشنى ئۈمىد قىلدى. ئۆتكەن 10 يىلدا ، خىتاي تالاش-تارتىشتىكى كىچىك ئاراللارنى كېڭەيتىپ ، جەنۇبىي دېڭىزدىكى كونتروللۇقىدىكى خادا تاشلارنى ئۆزىگە قېتىۋالدى. شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا ئەللىرى ئىتتىپاقىغا ئەزا تۆت دۆلەت خىتاينىڭ بۇ دېڭىز تەۋەلىكىدىكى ئىگىلىك ھوقۇقى تەلىپىگە قاتتىق نارازىلىق بىلدۈردى.
«يەر شارى ۋاقىت گېزىتى» نىڭ خەۋىرىگە قارىغاندا ، ئامېرىكا شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيانى ئىستراتېگىيىلىك ۋە تېخنىكا جەھەتتە خىتاينى تەڭپۇڭلاشتۇرالايدىغان مۇھىم تۈۋرۈك دەپ قارايدىكەن.
كىچىك ۋە نامرات بولغان كامبودژا ۋە لائوس قاتارلىق شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيادىكى بىر قىسىم دۆلەتلەر ئەنئەنىۋى ئۇسۇلدا خىتايغا تايىنىپ ئۇل ئەسلىھە مەبلىغى بىلەن تەمىنلەيدۇ. 2016-يىلى ، خىتاينىڭ شەرقىي جەنۇبىي ئاسىياغا سالغان مەبلىغى يىلىغا 10 مىليارد دوللاردىن ئېشىپ كەتتى ، گەرچە خىتاينىڭ ئاتالمىش بىر بەلۋاغ بىر يول تەشەببۇسى ئاستىدا مەبلەغ سېلىش تۈرلىرىنى ئاستىلاتتى.
بۇ يىلنىڭ بېشىدا ، شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيادىكى كۆپ قىسىم دۆلەتلەر خىتاي ۋىرۇسىنىڭ تارقىلىشىنى چەكلەش ئۈچۈن يېپىق تەدبىر قوللاندى ، بۇ دۆلەتلەر ھازىر ئىقتىسادنىڭ ئەسلىگە كېلىشىنى تىرىشچانلىق كۆرسىتىۋاتىدۇ. خىتاي بولسا بۇ يىل مارتتا زاۋۇت ۋە مۇلازىمەت كەسپىنىڭ تىجارىتىنى باشقا دۆلەتلەرگە قارىغاندا بالدۇر باشلىدى.
لائوسنى مىسالغا ئالساق ، ۋاڭ يى ۋاكسىنى بىلەن تەمىنلەشكە ۋەدە بەردى ھەمدە خىتاينىڭ لائوسنى خىتايغا ئېكسپورت قىلىنىدىغان بىر قىسىم تاۋارلاردىن ئېلىنىدىغان باجدىن كەچۈرۈم قىلىدىغانلىقىنى ئېيتتى.
شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا مۇتەخەسسىسى كارل سايېر مۇنداق دېدى: «ئەگەر ئامېرىكىنىڭ خىتاي ۋىرۇسى يۇقۇمىنى بىر تەرەپ قىلىشى ۋە ئۇنىڭ ئىقتىسادىغا قارايدىغان بولسىڭىز ، ئۇنداقتا ۋاڭ يىنىڭ شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرىنى قايىل قىلىشى ئاسان.»
ۋېيتنامنىڭ خو چىمىن شەھىرىدىكى ئىجتىمائىي پەن ۋە ئادىمىيەت ئۇنىۋېرسىتېتى خەلقئارا تەتقىقات مەركىزىنىڭ مۇدىرى Nguyen Thanh Trung نىڭ قارىشىچە ، خىتاي كامبودژادا تېخىمۇ چوڭ غەلبىنى قولغا كەلتۈرۈشى مۇمكىن.
16 مىليون نوپۇسى بار كامبودژا 1960-يىللىرىدىن باشلاپ خىتاينىڭ ئىتتىپاقدىشى بولۇپ ، ھازىرقى باش مىنىستىر خۇن سېن ئامېرىكىغا قارشى تۇرۇشقا مايىل. شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا ئەللىرى ئىتتىپاقىغا ئەزا بولۇش سۈپىتى بىلەن ، كامبودژا شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا ئەللىرى ئىتتىپاقىنىڭ چىقارغان قارارىغا تەسىر كۆرسىتەلەيدۇ ، جۈملىدىن خىتاينىڭ دېڭىزنىڭ كېڭىيىشىگە قاتنىشىش ياكى تەنقىد قىلىش ، بولۇپمۇ كامبودژانىڭ شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا ئەللىرى ئىتتىپاقى پرېزىدېنتلىق مەزگىلىدە.
Nguyen Thanh Trong مۇنداق دېدى: «ئەگەر خىتاي كامبودژانىڭ شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا ئەللىرى ئىتتىپاقىنىڭ تەدبىر بەلگىلەش مۇساپىسىگە تەسىر كۆرسىتەلەيدىغان بولسا ، مېنىڭچە خىتاي شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا ئەللىرى ئىتتىپاقىنىڭ ئىتتىپاقلىقىغا بۇزغۇنچىلىق قىلالايدۇ.»
سەي يەنە مۇنداق دېدى: خىتاينىڭ كامبودژا ۋە لائوس زىيارىتى بۇ يىل 9-ئايدا باشلانغان مېكوڭ-ئامېرىكا شېرىكلىك مۇناسىۋىتىگە بۇزغۇنچىلىق قىلدى. كامبودژا ، لائوس ، بېرما ، تايلاند ۋە ۋيېتنام ئالدىنقى ئايدا بۇ ھەمكارلىقنى يولغا قويدى ، بۇنىڭ بىلەن ئامېرىكا COVID-19 قۇتقۇزۇش ۋە قۇرغاقچىلىققا تاقابىل تۇرۇش تەدبىرلىرى قاتارلىق كۆپ تۈرلەردە بۇ دۆلەتلەرگە ياردەم بېرىدۇ. خىتاي مېكوڭ دەرياسىغا تايىنىدىغان بۇ دۆلەتلەرنى ئۆز چېگرىسىدىكى سۇنىڭ ئېقىشىنى كونترول قىلىش ئارقىلىق بىئارام قىلدى.
سىنگاپور خەلقئارا ئىشلار ئىنستىتۇتىنىڭ ئالىي تەتقىقاتچىسى ئەي ئەي سۈن مۇنداق دېدى: ۋاڭ يى ئاۋغۇستتا ياۋروپانى زىيارەت قىلىپ ، ياۋروپا رەھبەرلىرى بىلەن يۇقۇم ۋە ئىقتىسادنىڭ ئەسلىگە كېلىشىنى مۇزاكىرە قىلدى ، بۇ خىتاينىڭ ئامېرىكىغا قارشى تۇرۇش ئۈچۈن تېخىمۇ كەڭ ئىلگىرىلەۋاتقانلىقىنى كۆرسىتىپ بېرىدۇ. »
بۇ يىل، خىتاي-ئامېرىكا مۇناسىۋىتى بىر قاتار سودا، تېخنىكا ۋە كونسۇل مەسىلىلىرى، شۇنداقلا ئىلگىرىكى جۇغراپىيىلىك سىياسىي تالاش-تارتىشلاردا ئەۋج ئالدى.
خۇ يىشەن مۇنداق دېدى: مېنىڭچە ۋاڭ يى دۇنيادىكى ھەرقايسى دۆلەتلەر بىلەن گۇرۇپپىلار بويىچە ئالاقىلىشىۋاتىدۇ، ھازىر بۇ قوشنا شەرقىي جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرىنىڭ نۆۋىتى»
2020- يىل 10- ئاينىڭ 20- كۈنى
تەكلىماكان تەرجىمە گۇرۇپپىسى
pdf نۇسخىسىنى چۈشۈرۈش ئۈچۈن…
