كىشىلىك ھوقۇقنى كۆزىتىش تەشكىلاتى: ب د ت خىتاينىڭ ئىنسانىيەتكە قارشى جىنايىتىنى ئەيىبلىسۇن
مەنبە: euronews
2021-يىل 4-ئاينىڭ 20-كۈنى، سەيشەنبە،
كىشىلىك ھوقۇقنى كۆزىتىش تەشكىلاتى (ب د ت) بېيجىڭ ھۆكۈمىتىنىڭ شەرقىي تۈركىستاندىكى كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكى توغرىسىدىكى ئەيىبلەشلەرنى تەكشۈرۈش ئۈچۈن بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى (ب د ت) غا ئىلتىماس سۇندى.
HRW ئىلتىماس ھۆججىتىدە ، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇرلار ياشايدىغان ئاپتونوم رايوندىكى مۇسۇلمانلارنى تۇتۇپ تۇرۇۋاتقانلىقى ، ئاز سانلىق مىللەتلەرگە دىنىي بېسىم ئىشلىتىپ ، ئاز سانلىق مىللەتلەرنى تۇغدۇرماسلىق ، مەجبۇرىي ئەمگەك ۋە خالىغانچە تۈرمىگە سولاش ، جىنسىي زوراۋانلىق ، قىيناش ، مەدەنىيەت ۋە دىنىي تەربىيىدە كۆرسىتىلگەن.
HRW بۇ ھەرىكەتلەرنىڭ ھەممىسىنىڭ خەلقئارا جىنايى ئىشلار سوتىنىڭ شەرتنامىسىگە زىت ئىكەنلىكىنى تەكىتلىدى.
HRW يەنە 53 بەتلىك دوكلاتتا مۇنداق دېدى: خىتاي خەلقئارا جىنايى ئىشلار سوتىغا ئەزا ئەمەس ، رەت قىلىش ھوقۇقىنى ب د ت بىخەتەرلىك كېڭىشىنىڭ دائىمىي ئەزاسى سۈپىتىدە ئىشلىتىپ ، خىتاي ئەمەلدارلىرىغا قارىتىلغان ھەرىكەتنى توسىيالايدۇ.
نيۇ-يوركقا جايلاشقان بۇ گۇرۇپپا يەنە ب د ت كىشىلىك ھوقۇق كومىتېتىنىڭ بۇ ئەيىبلەشنى تەكشۈرۈش ، مەسئۇللارنى ئېنىقلاش ۋە ئۇلارغا مەسئۇل بولۇش ئۈچۈن يول خەرىتىسى بىلەن تەمىنلەشنىڭ زۆرۈرلۈكىنى تەكىتلىدى.
خىتاينىڭ «شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى» دىكى زوراۋانلىق سىياسەتلىرى
يېقىنقى يىللاردىن بۇيان ، خەلقئارا جەمئىيەت ئۇيغۇرلارنىڭ كىملىكى ۋە مەدەنىيىتىگە قارشى كىشىلىك ھوقۇق دەپسەندىچىلىكىنى تەنقىد قىلدى.
بېيجىڭنىڭ «كەسپىي تەربىيىلەش مەركىزى» دەپ ئاتايدىغان ۋە خەلقئارا جەمئىيەتنىڭ «قايتا تەربىيىلەش لاگېرى» دەپ ئاتايدىغان جايلىرىدا تەخمىنەن 1 مىليون كۆپ ئۇيغۇرلارنى مەجبۇرىي تۇتۇپ تۇرۇلغانلىقى بايان قىلىنغان.
ھازىرغا قەدەر ، كانادا ، گوللاندىيە ، بېلگىيە قاتارلىق دۆلەتلەر خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا قىلغان بېسىمىنى «ئىرقىي قىرغىنچىلىق» دەپ بېكىتتى.
ب د ت ۋە باشقا خەلقئارالىق تەشكىلاتلار لاگېرلارنى تەكشۈرۈش ئۈچۈن ئېچىۋېتىش چاقىرىقىنى قايتا تەكىتلىگەن بولسىمۇ ، خىتاي ھازىرغىچە ئاز ساندىكى چەتئەل دىپلوماتلىرى ۋە ئاخبارات ئەزالىرىنىڭ ئۆزى بەلگىلىگەن بىر قانچە لاگېرنى قىسمەن كۆرۈشىگە يول قويدى.
خىتاي دائىرىلىرى بىۋاسىتە ئۇچۇرغا ئېرىشىش ئۈچۈن ب د ت ئەمەلدارلىرىنىڭ رايوننى ئەركىن تەكشۈرۈش تەلىپىنى رەت قىلماقتا.
