خىتاي ھۆكۈمىتى كانادا پارلامېنت ئەزالىرىنى «يالغان ۋە يامان غەرەزلىك» قىلىش بىلەن ئەيىبلىدى، بېيجىڭ نوپۇس ستاتىستىكىسىنى مىسال قىلىپ، ئۆزىنىڭ ئۇيغۇر ۋە ئۇنىڭدىن باشقا ئاز سانلىق مىللەتلەرگە قارىتا ئىرقىي قىرغىنچىلىق قىلغانلىقىنى رەت قىلدى.
خىتاي دىپلوماتىيە مىنىستىرلىكىنىڭ باياناتچىسى جاۋ لىجيەن كانادا ئاۋام پالاتاسىنىڭ خەلقئارا كىشىلىك ھوقۇق كومىتېتىغا جاۋاب بەرگەندە ، بۇ ھەپتە شەرقىي تۈركىستاننىڭ غەربىي شىمالىدىكى ئۇيغۇر ۋە باشقا تۈرك مۇسۇلمانلىرىغا قارىتىلغان ئېلىپ بېرىۋاتقان ھەركەتلىرىنىڭ «خىتاي كومپارتىيىسىنىڭ ئىرقىي قىرغىنچىلىق ھەرىكىتى» ئىكەنلىكىنى ئوتتۇرىغا قويدى. شەرقىي تۈركىستاندا نۇرغۇن كىشىلەر سىياسىي تەربىيە مەركىزى دەپ ئاتالغان لاگېرلارغا سولانغان، ئاياللارنىڭ تۇغۇشى چەكلەنگەن ۋە مەسچىتلەر ۋەيران بولغان.
ئەمما جاۋ ئەپەندى پەيشەنبە كۈنى كانادا ھۆكۈمىتىنى«شىنجاڭدىكى سىياسىي مۇقىملىق ، ئىقتىسادىي تەرەققىيات ، ئىتتىپاقلىق ۋە جەمئىيەت ئىناقلىقىغا كۆز يۇمدى» دېدى.
كانادا كومىتىتى «جازا لاگېرلىرى» دېگەن سۆزنى ئىشلىتىپ ، خىتاينىڭ 2017-يىلى كەڭ كۆلەمدە قۇرۇشقا باشلىغان مەجبۇرىي سىياسىي تەربىيە ۋە ماھارەت مەشىقى مەركىزىنى تەسۋىرلىگەن.
بۇ كومىتېت مۇنداق دەپ يازدى: «گۇۋاھچىلار خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ ئۇيغۇر مەدەنىيىتى ۋە دىنىنى يوقىتىشقا ئۇرۇنۇۋاتقانلىقىنى ئىسپاتلىدى»
«شەرقىي تۈركىستاندا يۈز بېرىۋاتقان ئىشلار بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ ئىرقىي قىرغىنچىلىق ئۆلچىمىنىڭ كەم دېگەندە بىر ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىدۇ» دېدى ئامېرىكىدا تۇرۇشلۇق ئالىم، كوممۇنىزم زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىلار خاتىرە فوندى جەمئىيىتىنىڭ خىتايدىكى پېشقەدەم تەتقىقاتچىسى ئادرىئان زېنز.
ئۇ يەنە: «مەن ئۇنى نوپۇس قىرغىنچىلىقى دەپ ئاتىدىم. «ئېنىقكى ، بېيجىڭ ئۇيغۇرلارنى«قىسمەن» يوقىتىشقا ئۇرۇنۇۋاتىدۇ»
خىتاي ئۆزىنىڭ شەرقىي تۈركىستاندىكى سىياسىي تەربىيىلەش ۋە ماھارەت مەشىقى مەركىزىنىڭ بارلىق ئوقۇغۇچىلىرىنى پۈتتۈرگەنلىكىنى ئېيتتى، ئەمما ئاۋىستىرالىيە ئىستراتېگىيىلىك سىياسەت تەتقىقات ئورنى (ASPI) ۋە Buzzfeed News نىڭ تەتقىقاتى شەرقىي تۈركىستاندا ھازىرغىچە تەخمىنەن 400 خىل مەركەزنىڭ بارلىقىنى ئىسپاتلىدى.
ASPI تەرىپىدىن تەكشۈرۈلگەن سۈنئىي ھەمراھ سۈرەتلىرى يەنە رايوندىكى تەخمىنەن 35% مەسچىتنىڭ چېقىۋېتىلگەنلىكىنى، يەنە 30 پىرسەنتنىڭ ئۆزگەرتىلگەنلىكىنى ، گۈمبەز ۋە مۇنار قاتارلىق ئىسلام بىناكارلىق ئالاھىدىلىكلىرىنى چىقىرىۋەتكەنلىكىنى كۆرسەتتى.
2020-10-23
مەنبە: theglobeandmail
