مەنبە : TRT Haber
چارشەنبە، 2021-يىلى 3-ئاينىڭ 10-كۈنى ….
ئامېرىكىدا تۇرۇشلۇق ئاقىللار ئامبىرى Newlines ئىستراتېگىيىسى ۋە سىياسەت تەتقىقات ئورنى تەرىپىدىن تەييارلانغان ۋە يەرشارىدىكى 50 كىشىلىك ھوقۇق ، ئۇرۇش جىنايىتى ۋە قانۇن مۇتەخەسسىسلىرى ئىمزالىغان دوكلاتتا خىتاينىڭ شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىدىكى ئۇيغۇرلارغا قاراتقان پائالىيەتلىرى مۇزاكىرە قىلىندى. دوكلاتتا «خىتاي ئۇيغۇرلارنى يوقىتىشنى مەقسەت قىلىدۇ» بايانلىرى ئوتتۇرىغا قويۇلدى.
خىتاينىڭ ئۇيغۇر تۈركلىرىگە قارىتىلغان «ئىرقىي قىرغىنچىلىق» ھەققىدىكى ئەيىبلەشلىرى خەلقئارادا سوراققا تارتىلغاندا ، يەر شارىدىكى 50 كىشىلىك ھوقۇق ، ئۇرۇش جىنايىتى ۋە خەلقئارا قانۇن مۇتەخەسسىسلىرى بۇ ئەيىبلەش توغرىسىدا دوكلات ئېلان قىلدى.
مىڭلىغان شاھىتلارنىڭ بايانلىرى ۋە خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ رەسمىي ھۆججەتلىرىگە ئاساسەن ، بۇ دوكلاتنى ۋاشىنگتوندىكى ئاقىللار ئامبىرى Newlines ئىستراتېگىيىسى ۋە سىياسەت تەتقىقات ئورنى تەييارلىغان.
«خىتاي ھۆكۈمىتى ب د ت نىڭ ئىرقىي قىرغىنچىلىق ئەھدىنامىسىگە خىلاپلىق قىلدى»
دوكلاتتا مۇنداق دېيىلدى: «خىتاي ھۆكۈمىتى ب د ت نىڭ ئىرقىي قىرغىنچىلىقنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى جازالاش ئەھدىنامىسىگە خىلاپلىق قىلدى» دەپ باھالاندى.
ھۆكۈمەتسىز تەشكىلاتنىڭ ئۇيغۇرلارغا قارىتىلغان ئىرقىي قىرغىنچىلىق ئەيىبلەشلىرى ھەققىدە تەييارلىغان تۇنجى تەھلىلى بولغان دوكلاتتا مۇنداق دېيىلدى: «خىتاينىڭ بۇ رايوندىكى ئۇيغۇرلارنى نىشان قىلغان سىياسىتى ۋە ھەرىكىتىنى ئومۇمىي جەھەتتىن كۆرۈپ چىقىش كېرەك.». ئىپادىلەش قوللىنىلدى.
ب د ت ئىرقىي قىرغىنچىلىقنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى جازالاش ئەھدىنامىسىدا «ئىرقىي قىرغىنچىلىق» ئۈچۈن 5 ماددىنىڭ بارلىقىنى ئەسكەرتىپ ، دوكلاتتا خىتاينىڭ بۇ 5 ماددىغا خىلاپلىق قىلغانلىقىنى ، خەلقئارا جەمئىيەتنىڭ تەدبىر قوللىنىشى كېرەكلىكىنى تەكىتلىدى.
لاگېرلاردىكى ئۇيغۇرلار ئۆزىنى ئۆلتۈرىۋېلىشقا يۈزلەنمەكتە
دوكلاتتا ، خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ 2014-يىلدىن باشلاپ 1 مىليوندىن 2 مىليونغىچە ئادەمنى ناھەق قولغا ئالغانلىقى ۋە ئۇلارنى ئېلىپ كېتىپ، جىنسىي پاراكەندىچىلىك ، پىسخىكىلىق قىيناش ۋە مەدەنىيەت مېڭە يۇيۇش قاتارلىق قىلمىشلارنىڭ خەلققە ئېلىپ بېرىلغانلىقى بايان قىلىنغان.
تۈرمىدە قانچىلىك كىشىنىڭ قازا قىلغانلىقى توغرىسىدا ئېنىق ئۇچۇرنىڭ يوقلىقى تەكىتلەنگەن دوكلاتتا ، لاگېرلاردا تۇرغان كىشىلەرنىڭمۇ ئۆزىنى ئۆلتۈرىۋالغانلىقى كۆرسىتىلدى.
2017-2018-يىللىرى ئارىسىدا بۇ رايوندا تۇغۇلۇش نىسبىتىنىڭ% 33 تۆۋەنلىگەنلىكى كۆرسىتىلگەن دوكلاتتا ، بۇنىڭ سەۋەبىنىڭ خىتاي ھۆكۈمىتى يولغا قويغان ھامىلىدارلىقتىن ساقلىنىش ۋە مەجبۇرىي بالا چۈشۈرۈش سىياسىتى بولۇشى مۇمكىنلىكى تەكىتلەندى.
خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ نۇتۇقلىرىدا ئىرقىي قىرغىنچىلىققا مۇناسىۋەتلىك بايانلارنىڭ بارلىقى بايان قىلىنغان دوكلاتتا ، خىتاي ئەمەلدارلىرىنىڭ ئۇيغۇرلار ۋە باشقا مۇسۇلمانلارنى «ئۆسۈملۈك» ۋە «ئۆسمە» دەپ ئاتىغانلىقى كۆرسىتىلدى.
