2022-يىلى 2-ئاينىڭ 15-كۈنى سەيشەنبە
روسىيەدىن چىققان تەبىئىي گازنى گېرمانىيە ئارقىلىق ياۋروپاغا توشۇش ئۈچۈن باشلانغان «شىمالىي ئېقىن 2» تۇرۇبا يولى تاماملانغان بولۇپ، تېخى ئىشقا كىرىشتۈرۈلمىدى. ئۇكرائىنا بىلەن روسىيە ئوتتۇرىسىدىكى كرىزىس كۈنسېرى كەسكىنلىشىۋاتقان بۇ كۈنلەردە، غەرب ھۆكۈمەتلىرى روسىيەنى ھۇجۇمدىن توسۇش ئۈچۈن دائىم بۇ تۈرنى كۈن تەرتىپكە ئېلىپ چىقماقتا ئېلىپ چىقماقتا.
ئامېرىكا پرېزىدېنتى جو بايدىن ئەگەر روسىيە ئۇكرائىناغا ھۇجۇم قىلسا، «شىمالىي ئېقىن 2 تەبىئىي گاز تۇرۇبىسى» نى چەكلەيمىز دەپ تەھدىد سالدى.
ۋاشىنگىتوندا بايدېن بىلەن كۆرۈشكەن گېرمانىيە باش مىنىستىرى ئولاف شولز مۇنداق دېدى: ئۇ روسىيەنى توسۇش ئۈچۈن بارلىق تاللاشلارنىڭ ئۈستەل ئۈستىدە ئىكەنلىكىنى ، ئەمما بۇ تۈرنى «چەكلەش» ئىبارىسىدىن ئېھتىياتچانلىق بىلەن ئۆزىنى قاچۇرغانلىقىنى ئېيتتى.
ئەمەلىيەتتە، ئامېرىكا ئۇزۇندىن بۇيان بۇ تۈرگە قارشى چىقىپ كەلدى. بۇنىڭ ئىچىدىكى ئەڭ مۇھىم مەسىلە بولسا ئامېرىكا، روسىيە ۋە گېرمانىيەنىڭ بۇ تۈر سەۋەبىدىن ياۋروپادىكى ئورنىنى كۈچەيتىشىدىن ئەنسىرەيدۇ.
ئامېرىكىنىڭ مۇھىم نۇقتىسى ياۋروپا ئىتتىپاقىنىڭ ئېنېرگىيە بىخەتەرلىكى ۋە تەبىئىي گاز بىلەن تەمىنلەشنىڭ كۆپ خىللىشىشى ياكى ئامېرىكا بىلەن گېرمانىيەنىڭ شەرقىي ياۋروپانى كونترول قىلىشتىكى يوشۇرۇن كۈرىشى ئىكەنلىكى ئۇزۇندىن بۇيان مۇزاكىرە قىلىندى.
بۇ تۈر ياۋروپا قىتئەسىدە 2006-2009-يىللىرى ئارىسىدا رۇسىيە بىلەن ئۇكرائىنا ئوتتۇرىسىدىكى مەسىلىلەر تۈپەيلىدىن كېلىپ چىققان تەبىئىي گاز كەمچىل بولۇشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن باشلانغان بولۇپ، بۇ تۈر ئۇكرائىنا بىلەن رۇسىيە ئوتتۇرىسىدىكى يېڭى كرىزىسنىڭ سۆھبەت كارتىسىغا ئايلانغان.
شىمالىي ئېقىن تۈرى ھەققىدە دائىم سورالغان سوئاللار:
- شىمالى ئېقىم 2 تۈرى نېمە؟
ئۇزۇنلۇقى 1،230 كىلومېتىر كېلىدىغان تەبىئىي گاز تۇرۇبا يولى بولۇپ، رۇسىيەدىن گېرمانىيەنىڭ بالتىق دېڭىزى قىرغىقىغا بالتىق دېڭىزىنىڭ ئاستىدىن ئۆتۈپ تۇتىشىدۇ.
قانداقلا بولمىسۇن، بۇ تۈر پولشا ۋە ئۇكرائىنانى ئايلىنىپ ئۆتۈپ كەتكەچكە ، بۇ ئىككى دۆلەت قاتناش كىرىمىنىڭ ئازىيىشىغا ئەگىشىپ، بۇ تۈرگە قارشى تۇرۇپ كەلدى.
مۆلچەرلىنىشىچە، بۇ پىلان ئىشقا كىرىشتۈرۈلسە ئىلگىرىكى شىمالىي ئېقىن 1 تۇرۇبا لىنىيىسىنىڭ يىلىغا 110 مىليارد كۇب مېتىرلىق سىغىمى ئىككىگە قاتلىنىدىغان بۇ تۇرۇبا يولى تاماملانغان ۋە گاز قاچىلانغان ، ئەمما تېخى ئىشقا كىرىشتۈرۈلمىدى. بۇ تۈر ئىجازەتنامە ئېلىش ئۈچۈن گېرمانىيە ۋە ياۋروپا كومىتېتىدىكى تەبىئىي گاز تەڭشىگۈچنىڭ تەستىقىنى كۈتمەكتە.
- روسىيە نېمىشقا شىمالىي ئېقىن 2 تۈرىنى خالايدۇ؟
روسىيەنىڭ دۆلەت ئىلكىدىكى تەبىئىي گاز ئىشلەپچىقارغۇچى Gazprom نىڭ ئېيتىشىچە، بۇ تۈر ئۇكرائىنا ۋە بېلورۇسىيە ئارقىلىق بار بولغان تۇرۇبا يولىنى تولۇقلاپ، ياۋروپانىڭ ئەرزان ئېنېرگىيەگە بولغان ئېھتىياجىنى قاندۇرالايدىكەن.
- ياۋروپا شىمالىي ئېقىن 2 دىن نېمىلەرنى كۈتىدۇ؟
ياۋروپا ئىشلىتىدىغان تەبىئىي گازنىڭ كۆپ قىسمىنى ئىمپورت قىلدىغان بولۇپ، روسىيە بۇ ئىمپورتنىڭ %40 نى ئىگىلەيدۇ.
ئۇكرائىنا بىلەن روسىيە ئوتتۇرىسىدىكى باھا ۋە چىقىم تالاش-تارتىشى سەۋەبىدىن، 2006-يىلدىن 2009-يىلغىچە بولغان تەبىئىي گازنىڭ كېمىيىشى ياۋروپانى قىيىن ئەھۋالغا چۈشۈرۈپ قويدى.
ياۋروپا ئىشەنچلىك ۋە ئەرزان ئېنېرگىيە ئىزدەۋاتىدۇ. بۇ سەۋەبتىن ، شىمالىي ئېقىن 2 روسىيەنىڭ سىياسى بېسىمىغا دۇچ كەلگەن ئۇكرائىنادىكى «كونا سىستېمىسىنىڭ ئورنىنى ئالالايدۇ» دەپ قارالدى. بۇنىڭدىن باشقا، ئۇكرائىنا ۋە پولشا بۇ لىنىيىدە چەتكە قېقىلىشى مۇمكىن، بۇ ئاممىۋى قاتناش ھەققىنىڭ تۆۋەنلىشى تەبىئىي گاز باھاسىنىڭ تۆۋەنلىشىگە يول ئاچىدۇ.
- «شىمالىي ئېقىمى 2» لېنىيەسى ياۋروپاغا تەبىئىي گاز يېتىشمەسلىك مەسىلىسىنى ھەل قىلالامدۇ؟
شىمالىي ئېقىن 2 نىڭ ياۋروپادىكى تەبىئىي گاز كەمچىللىكىنى دەرھال ھەل قىلىشى مۇمكىن ئەمەستەك كۆرىنىدۇ. بۇ تۈرنىڭ يولغا قويۇلۇشىنى تەستىقلاش جەريانىغىمۇ بىر قانچە ئاي ۋاقىت كېتىشى مۇمكىن.
يەنە بىر تەرەپتىن ، بۇ مەسىلىنى ھەل قىلىش ئۈچۈن Gazprom ئەگەر خالىسا تېخىمۇ كۆپ گازنى ھازىرقى تۇرۇبا يولىغا ئارقىلىق يەتكۈزەلەيدىغانلىقىنى بايان قىلغان. روسىيە پرېزىدېنتى ۋىلادىمىر پۇتىن بۇ مەسىلىنىڭ شىمالىي ئېقىن 2 تۈرىنىڭ مۇھىلىقىنى تەكىتلەپ، تەستىقلاشنىڭ تېزلىتىلىشىنى خالايدىغانلىقىنى بايان قىلدى.
ياۋروپالىق خېرىدارلىرى بىلەن ئۇزۇن مۇددەتلىك توختامنى خالايدىغان روسىيە قىسقا مۇددەتلىك سېتىشتىن ئۆزىنى قاچۇردى. روسىيە يەنە ياۋروپادىكى يەر ئاستى ئامبارلىرىنى تولدۇرۇش ۋەدىسىنى ئورۇندىمىدى.
- روسىيە تەبىئىي گازنىڭ خوجايىنىمۇ؟
ياۋروپا روسىيەنىڭ گازىغا موھتاج بولغاندا، گازپروم ياۋروپا بازىرىغا تايىنىپ روسىيە ھۆكۈمىتىنىڭ خامچوتىنى قوللىدى. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ياۋروپا بىرلەشمىسى Gazprom نى يېقىنقى يىللاردا مونوپولغا قارشى تۇرۇشتىكى نۇرغۇن قانۇنلارنى ئىجرا قىلىشقا قىستىدى.
ئۆز-ئارا تايىنىش سەۋەبىدىن، ئۇكرائىنا كرىزىسى كەسكىنلەشكەن تەقدىردىمۇ، روسىيە ياۋروپانىڭ گازىنى ئۈزمەيدۇ دەپ قارالماقتا. روسىيە ئەمەلدارلىرىمۇ ئۇلارنىڭ بۇنداق مۇددىئاسى يوقلىقىنى تەكىتلىدى.
- بايدىن شىمالىي ئېقىن 2 نى قانداق توسىدۇ؟
بايدىن ھۆكۈمىتى خېلى بۇرۇنلا ئۇكرائىنا ۋە پولشا بىلەن بىرلىكتە شىمالىي ئېقىن 2 تۈرىگە قارشى تۇرۇپ كەلدى. چۈنكى بۇ تۈر روسىيەنىڭ «تەبىئىي گاز» نى جۇغراپىيىلىك سىياسىي قورال سۈپىتىدە ئىشلىتىش پۇرسىتى بىلەن تەمىنلەيدۇ دەپ قارالماقتا.
روسىيەنىڭ ئوكرائىنا چېگراسىغا 100،000 دىن ئارتۇق ئەسكەر ۋە ئېغىر تىپتىكى قوراللارنى توپلاپ ئوكرائىنىغا تاجاۋۇز قىلىشىدىن ئەندىشە قىلغان بايدېن ھۆكۈمىتى، روسىيەنى توسۇش ئۈچۈن ئوكرائىناغا ھۇجۇم يۈز بەرگەن ئەھۋال ئاستىدا شىمالىي ئېقىن 2 تۈرىنىڭ توختىتىلىدىغانلىقى توغرىسىدا تەھدىد سالدى.
بايدېننىڭ بۇ تەھدىدنى يولغا قويۇشى ئۈچۈن، ئالدى بىلەن شىمالىي ئېقىن 2 تۇرۇبا يولىغا چېتىشلىق شىركەت ۋە شەخسلەرگە ئېغىر ئىقتىسادىي جازا قويىدۇ. بۇنداق بولغاندا، بۇ تۇرۇبا يولىنىڭ بانكا ۋە سودا دۇنياسىنى قالايمىقانلاشتۇرۇۋېتىشىدىن ساقلىنالايدۇ.
- بۇ مەسىلىدە ئامېرىكا بىلەن گېرمانىيە بىرلىكتە ھەرىكەت قىلالامدۇ؟
قانداقلا بولمىسۇن، بايدېننىڭ بۇ مەسىلىدە ھەرىكەت قىلىش ئىقتىدارى گېرمانىيە بىلەن بولغان ئورتاق تونۇشقا باغلىق. ئىككى دۆلەت رەھبەرلىرىنىڭ ۋاشىنگىتوندىكى ئۇچرىشىشىدىن كېيىن ئۆتكۈزۈلگەن مۇخبىرلارنى كۈتۈۋېلىش يىغىنىدا، ئامېرىكىنىڭ گېرمانىيەنىڭ كونتروللۇقىدىكى تۈرنى قانداق توختىتىدىغانلىقى توغرىسىدىكى سوئالغا بايدېن: «ۋەدە بېرىمەن، بىز بۇنى قىلالايمىز» دېدى. ئەمما، سكولز ئوخشىمىغان ئۇسۇلدىكى مەسىلىلەردە چاتاق چىقمايدىغانلىقىنى كاپالەتلەندۈرۈپ ، «بىز بىرلىكتە ھەرىكەت قىلىمىز» دېدى.
- ئامېرىكا پارلامېنتىدىكى تەڭپۇڭلۇق نېمە؟
يەنە بىر تەرەپتىن، ياۋروپانىڭ روسىيەگە ئېلىپ كېلىدىغان تەسىرى سەۋەبىدىن كۆپ ساندىكى كىشىلەر «شىمالىي ئېقىن 2» تۈرىگە قارشى چىقىۋاتقان، ئامېرىكا پارلامېنتىدا دېموكراتلار پارتىيىسى بىلەن جۇمھۇرىيەتچىلەر پارتىيىسى ئوتتۇرىسىدا پىكىر ئالماشتۇرۇش داۋام قىلماقتا.
بەزى ۋەكىللەر بۇ تۈرنىڭ دەرھال توختىتىلىشىنى ئۈمىد قىلسىمۇ، يەنە بىر قىسمى روسىيە ئوكرائىنغا ھۇجۇم قىلسا، توسۇش كۈچىدىن پايدىلىنىپ تۈرنى ۋاقتىنچە توختىتىشنى قوللايدۇ.
يەنە بىر تەرەپتىن، گېرمانىيە بۇ تۈرنىڭ يولغا قويۇلۇشىنى تەستىقلاش جەريانىنىڭ سىياسەتتىن پۈتۈنلەي مۇستەقىل بولغان قانۇنىي جەريان ئىكەنلىكىنى تەكىتلىدى.
بۇ روسىيە ئوكرائىناغا ھۇجۇم قىلىسا ئامېرىكىنىڭ قانداق قارشى تۇرۇش مېخانىزمى بارلىقى توغرىسىدا سوئال پەيدا قىلىدۇ. ياۋروپامۇ روسىيەگە قاراتقان ئىمبارگولارنى 2014-يىلى روسىيەنىڭ ئوكرائىنا زىمىنى بېسىۋالغاندىن كېيىن يولغا قويۇلدى.
