مەنبە: Mepa News / BBC Türkçe
سەيشەنبە، 2021-يىلى 2-ئاينىڭ 23-كۈنى ……
كانادا پارلامېنتى خىتاينىڭ ئۇيغۇرلارغا ئېلىپ بېرىۋاتقان باستۇرۇشىنى «ئىرقىي قىرغىنچىلىق» دەپ ئېتىراپ قىلدى.
شۇنداق قىلىپ ، كانادا ئامېرىكىدىن كېيىن خىتاينىڭ ئىرقىي قىرغىنچىلىقنى قارار قىلغان ئىككىنچى دۆلەتكە ئايلاندى.
پارلامېنت ئەزالىرى يەنە ھۆكۈمەتنىڭ خەلقئارا ئولىمپىك كومىتېتىنى «ئەگەر خىتاي ئىرقىي قىرغىنچىلىقنى داۋاملاشتۇرسا ، 2022-يىللىق قىشلىق ئولىمپىك تەنھەرىكەت مۇسابىقىسىنى بېيجىڭنىڭ باشقا جايغا يۆتكەشنى» تەلەپ قىلدى.
باش مىنىستىر ترۇدو خىتاينىڭ «شىنجاڭ» رايونىدىكى ئۇيغۇرلارغا قاراتقان ھەرىكىتىنى ئىرقىي قىرغىنچىلىق دېيىشكە بولمايدۇ ، ئۇ «ئىنتايىن يۈكلەنگەن ئۇقۇم» دېدى ۋە بۇ مەسىلىدە تېخىمۇ كۆپ تەتقىقاتلارنىڭ ئېلىپ بېرىلىشى كېرەكلىكىنى ئوتتۇرىغا قويدى.
ئۆكتىچىلەرنىڭ ئاساسلىق رەھبىرى ئېرىن ئونول مۇنداق دېدى: بېلەت تاشلاش ھەركىتى «گەرچە دۆلەتنىڭ بىر قىسىم ئىقتىسادىي پۇرسەتلەرنى قولدىن بېرىپ قويسىمۇ ، ئۇلارنىڭ كىشىلىك ھوقۇق ۋە ئىنسانىي ئىززەت-ھۆرمىتىنى قوغدايدىغانلىقىنى ئېنىق كۆرسىتىش» ئۈچۈن كېرەك.
بۇ ئايدا باش مىنىستىر ترۇدوغا ئوچۇق خەت يازغان O’Toole ، BBC دۇنيا خەۋەرلىرى ئۇنىڭ خىتايدىكى لاگېرلاردا سىستېمىلىق باسقۇنچىلىق، جىنسىي پاراكەندىچىلىك ۋە قىيناشلارنى ئىشلەتكەنلىكىنى يازغاندىن كېيىن ، ئۇنىڭ خىتايدا چەكلەنگەنلىكىنى باھانە قىلىپ ، خىتايغا قارشى تۇرۇشنى تەلەپ قىلغان.
كانادا-خىتاي مۇناسىۋىتى
يېقىنقى يىللاردىن بۇيان كانادانىڭ خىتاي بىلەن بولغان مۇناسىۋىتى ناچارلاشتى.
ھەپتە ئاخىرىدىكى بېلەت تاشلاش توغرىسىدىكى باياناتىدا ، خىتاينىڭ كانادادا تۇرۇشلۇق باش ئەلچىسى كوڭ پېيۋۇ بۇنىڭ «خىتاينىڭ ئىچكى ئىشلىرىغا ئارىلىشىش» دېگەنلىك بولىدىغانلىقىنى ئېيتتى.
«بىز بۇنىڭغا قارشى تۇرىمىز ، چۈنكى ئۇ پاكىتنى ئەكس ئەتتۈرمەيدۇ. شىنجاڭدا ئىرقىي قىرغىنچىلىققا ئوخشايدىغان ھېچقانداق ئىش يۈز بەرمەيدۇ».
كىشىلىك ھوقۇق تەشكىلاتلىرىنىڭ ئېيتىشىچە ، خىتاي يېقىنقى بىر قانچە يىلدا «قايتا تەربىيىلەش لاگېرى» دەپ ئاتىلىدىغان جايلاردا كەم دېگەندە بىر مىليون ئۇيغۇرنى قولغا ئالغان.