مەنبە: Şarkul Avsat
2021-يىل 5-ئاينىڭ 24-كۈنى، دۈشەنبە،
بەشبۇرجەكلىك بىنا ھۆججەتلىرىنىڭ داڭلىق مەنبەسى دانىيال ئېللسبېرگ ھۆججەتلەرنى ئاشكارىلىغان بولۇپ بۇ ھۆججەت، ئامېرىكا ئارمىيىسىنىڭ 1958-يىلى تەيۋەننى كوممۇنىستلارنىڭ تاجاۋۇزچىلىقىدىن ساقلاپ قېلىش ئۈچۈن خىتايغا يادرو ھۇجۇمى قىلىشنى ئوتتۇرىغا قويۇلغان.
«نيۇ-يورك ۋاقىت گېزىتى» نىڭ خەۋىرىگە قارىغاندا ، بەشبۇرجەكلىك بىنانىڭ سابىق مۇتەخەسسىسى دانىيال ئېللسبېرگ 1975-يىلى قىسمەن ئاشكارىلانغان تەيۋەن كرىزىسى توغرىسىدىكى ھۆججەتنىڭ بىر قىسمىنى ئېلان قىلغان.
ئېللىسبېرگ ھازىر 90 ياشتا ، 1971-يىلى ئامېرىكا تاراتقۇلىرىغا ۋىيېتنام ئۇرۇشىدىكى «بەشبۇرجەكلىك بىنا» دەپ ئاتالغان دۆلەت مۇداپىئە مىنىستىرلىكىنىڭ ئەڭ مەخپىي تەتقىقاتى ئاشكارلىغان.
ئېللسبېرگ نيۇ-يورك ۋاقىت گېزىتىگە ئۆزىنىڭ 70-يىللارنىڭ بېشىدىكى ئەڭ مەخپىي تەيۋەن كرىزىسى توغرىسىدىكى ئەسەرنى كۆچۈرگەنلىكىنى ئېيتتى. ئېللىسبېرگ ھازىر ئامېرىكا بىلەن خىتاينىڭ تەيۋەن مەسىلىسىدىكى جىددىيلىكنىڭ كۈچىيىشىگە ئەگىشىپ ، بۇنى قىسمەن ئورتاقلاشتى.
تىلغا ئېلىنغان ھۆججەتكە قارىغاندا ، ئەينى ۋاقىتتىكى ئامېرىكا باش شتابىنىڭ باشلىقى گېنېرال ناتان ف.ۋىۋىڭ مۇنداق دېدى: تەيۋەنگە تاجاۋۇز قىلىش ئېھتىماللىقى بولغان ئەھۋالدا ، ئامېرىكىنىڭ خىتاي ھاۋا ئارمىيە بازىسىغا يادرو قوراللىرىنى ئىشلىتىشتىن باشقا ئامالى يوق.
ئەمما ئەينى ۋاقىتتىكى ئامېرىكا پرېزىدېنتى دۋايت ئېزىنخاۋېر يادرو قورالىنىڭ ئورنىغا ئادەتتىكى قوراللارغا تايىنىشنى تاللىغان ، ھېچ بولمىغاندا دەسلەپتە ھۇجۇم قىلماقچى بولغان.
1958-يىلدىكى كرىزىس كوممۇنىست كۈچلەرنىڭ تەيۋەن كونتروللۇقىدىكى ئاراللارغا قارىتىلغان زەمبىرەك ھۇجۇمىنى توختىتىپ، چياڭ كەيش باشچىلىقىدىكى تەيۋەننى ئاساس قىلغان مىللەتچى كۈچلەرنىڭ كونتروللۇقىدا بۇ رايوندىن ئايرىلغاندا چېكىنىپ كەتتى.
خىتاي تەيۋەننى ئىسيانكار دۆلەت دەپ قارايدۇ ، زۆرۈر تېپىلغاندا كۈچ ئىشلىتىپ ، ھامان بىر كۈنى قايتا قوشۇۋالىدۇ.
ۋاشىنگىتون 1979-يىلى بېيجىڭنى ئېتىراپ قىلغان، ئەمما بۇ رايوندىكى ئەڭ مۇھىم ھەربىي ئىتتىپاقداشلىرىنىڭ بىرى بولغان تەيبېي بىلەن بولغان ئالاقىنى ساقلاپ كەلگەن.
خىتاي ھاۋا ئارمىيىسى يېقىنقى ئايلاردا تەيۋەننىڭ ھاۋا مۇداپىئە رايونىدىكى تەسىر كۈچىنى ئاشۇرغان بولسىمۇ ، ئامېرىكا تەيۋەن بوغۇزىنىڭ تۇتۇق سۇ يولىدا كۆپ قېتىم «يول باشلاش ئەركىنلىكى» ھەرىكىتىنى ئېلىپ باردى.
ئامېرىكا پرېزىدېنتى جو بايدىننىڭ خىتايغا قاراتقان ئىستراتېگىيىسىنى پات يېقىندا ئېلان قىلىدىغانلىقى مۆلچەرلەنمەكتە ، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا تەيۋەننى ھەربىي جەھەتتىن قوغداشقا ۋەدە بېرىش چاقىرىقى كۈنسېرى كۈچىيىۋاتىدۇ.
ئامېرىكىدا ، ئارالدا توقۇنۇش يۈز بەرگەندە ئۆزىنى قوغداشقا ياردەم بېرىشنى تەلەپ قىلىدىغان بىر قانۇن بار. ئەمما ، ئون نەچچە يىلدىن بۇيان ، ۋاشىنگىتون تەيۋەننى قوغداشتا «ئىستراتېگىيىلىك ئېنىقسىزلىق» سىياسىتىنى يولغا قويۇپ ، ھەربىي ئارىلىشىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان شارائىتنى بايان قىلىشتىن ئۆزىنى قاچۇردى.